شکل ومحتوای روابط رژیم ایران وروسیه
اکتبر2007
درجریان دیداراخیر رئیس جمهورروسیه وسایر روسای کشورهای ساحل دریای خزر ازتهران ، قراربود مسائل حقوقی ایران واین کشورها حل وفصل شود اما مسائل سیاسی وانزوای بین المللی رژیم ایران ، مسائل حقوقی فی مابین را تحت الشعاع خود قرارداد . دو سند مشخص که ازاین مذاکرات باقی مانده براین واقعیت دلالت دارند :1- اعلامیه مشترک روسای جمهور5 کشورساحل خزر 2- بیانیه خاصی که با امضای پوتین رئیس جمهورروسیه و احمدی نژاد صادرشد . درعرصه بین المللی، جوهر سیاسی نشست های تهران درواکنش ویژه رئیس جمهورآمریکا نسبت به بازی سیاسی پوتین با رژیم ایران نیزبارزشد . چنانکه بوش پس از نشست اخیرتهران ضمن اشاره به اینکه « ایران مجهزبه بمب اتمی می تواند زمینه ساز جنگ سوم جهانی شود » خواستارآن شد که شخص پوتین دراین مورد توضیح دهد که آیا « همچنان دراین نگرانی با او شریک است یا خیر ؟» ( آسوشیتد پرس 18 اکتبر2007 ) .تا آنجا که به منافع ایران وروابط خاص رژیم ایران با روسیه برمی گردد ، نشست وبرخاست های سیاسی مقامات رژیم ایران با پوتین ودیگرسران کشورهای ساحل دریای مازندران، پیامدهای اقتصادی مشخصی داشته که درزیربه بررسی آن می پردازیم :
الف - دادو ستد رئیس دولت پاسداران با رؤسای 4 کشورساحلی خزر
دراعلامیه 25 ماده ای سران 5 کشورساحلی دریای خزر رسمیت بخشیدن به تقسیم بندی ذخایراین دریا به احلاس اکتبر 28 سران درشهر باکو موکول شده است .با این وجود دراین اعلامیه به صراحت آمده است که کارشناسان این کشورها باید سند نهایی کنوانسیون حقوقی دریای خزررا« با توجه به تغييرات بوجود آمده در منطقه درياي خزر و روند ها در سطوح ژئو پلتيك و ملي و توافقات موجود بين پنج كشور ساحلي خزر و با عنايت به ضرورت تكميل رژيم حقوقي درياي خزر و تصويب هر چه سريعتر كنوانسيون رژيم حقوقي در راستاي اين اهداف» تنظیم کنند . اشاره به « توافقات موجود بین 5 کشورساحلی خزر » به طور تلویحی از پذیرش توافقنامه های دوجانبه ای حکایت می کند که پس ازفروپاشی شوروی بین 4 جمهوری سابق « اتحاد جماهیرشوروی » در مورد تقسیم بستر و ذخایر نفت وگاززیر بستر خزر صورت گرفته است . توافقنامه هایی که اجرای آنها درعمل برای ایران سهمی حدود 13 درصد از بسترخزر باقی گذاشته است . در مورد سابقه برخورد رژیم ولایت فقیه با حقوق ایران دردریای خزر یا دآورمی شود که : 1- پس از تجزیه شوروی درسال 1991 ،دولت رفسنجانی به هوای نفوذ ایده ئولوژیک رزیم ولایت فقیه در جمهوری های مسلمان نشین حاشیه خزر ، جمهوری های جداشده از « اتحاد جماهیر شوروی » را به رسمیت شناخت و با وقوف براینکه این اقدام، ایران را به لحاظ نظام حقوقی خزر مقابل 4 کشور ،به جای یک کشور قرارمی دهد ، چشم خود را به سهم 50 درصدی ایران از ذخایر زیربستر دریای خزر بست . براین حد ازسهم ایران در ذخایر خزر، آخرین قرار دادی گواهی می دهد که درسال 1921 میلادی بین ایران و«اتجاد جماهیر شوروی » درمورد بهره برداری ازمنابع خزرامضاء شده و درمارس 1940 نیزمورد تأکید قرارگرفته است (.درآن زمان هنوز ذخایرعظیم نفت وگازدرزیربسترخزرکشف نشده بود اما درمورد بهره برداری ازذخایرآبهای این دریا برسهم مساوی دو کشورساحل نشین تإکید شده بود ).
اغماض دولت رفسنجانی نسبت به حقوق ایران درخزر جمهوری های جدید حاشیه خزررا جری کرد تا خودسرانه ذخایرزیربستراین دریا را با توافقهای دوجانبه بین خود تقسیم کنند وبرای بهره برداری ازاین ذخایرقراردادهای کلانی با شرکتهای نفتی آمریکایی و اروپایی منعقد کنند . دردولت خاتمی وقتی متوجه شدند که حریف، ایران را درمقابل کارانجام شده قرارداده است ، ازسهم 50 درصدی عقب نشینی کردند و با پیشنهاد تقسیم ذخایربین 5 کشورساحلی به 20 درصد سهم برای ایران رضایت دادند .
- دولت احمدی نژاد وقتی متوجه شد که همسایگان شمالی ازدریای خزرچیزی جز13 درصد بستروزیربسترنزدیک سواحل ایران سهمی باقی نگذاشته اند ، به هوای خروج از انزوا وتنگنای خود ساخته ای که درسطح بین المللی با آن رویاروی است ، به این سهم رضایت داده و به طوررسمی به سمت باج دهی حق مسلم ایران به پیش می رود !
- درشرایطی که رژیم ایران روابط خودش با غرب را به سمت قهرو درگیری سوق می دهد ، از همسایگان شمالی ایران روی کاغذ قول گرفته که عامل یا واسطه حمله نظامی به تأسیسات ایران نشوند . این خواسته رژیم در ماده 14 و 15 اعلامیه 25 ماده ای 5 کشور ساحلی خزر به این صورت آورده شده است . « 14- طرفها [5کشورساحل خزر] تاييد مي كنند كه نيروهاي مسلح آنان به منظور حمله به هر يك از طرفها مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. 15- طرفها تاكيد مي كنند كه در هيچ صورتي به كشورهاي ديگر اجازه نخواهند داد تا از قلمرو كشورشان براي تهاجم و ساير عمليات نظامي عليه هر يك از طرفها استفاده شود»
ب - پرداخت مضاعف رژیم ایران به روسیه
کشاندن ، پوتین به عنوان رئیس جمهور یکی از5 قدرت عضو گروه 1+5 به بهای قائل شدن امتیازات تجاری مضاعفی برای روسیه انجام گرفت. دراین مورد ازجمله می توان به وعده احمدی نژاد مبنی بررساندن متوسط میزان دادوستد فی مابین [ شامل دادو ستد نظامی ] از2 میلیارد دلارفعلی به 10 میلیارد دلار ( 200 میلیارد دلارمعامله طی 10 سال آینده ) اشاره کرد و روی خرید هواپیماهای مسافری توپولوف و ساخت این هواپیمای نا امن مسافری درایران انگشت گذاشت . دربیانیه 17 ماده ای که پوتین واحمدی نژاد امضا ء کردند براین قرارومدارها اشاره شده است (1)اما ، چشمگیرترین امتیازی که به پوتین داده شد تا اورا در تهران به کنفرانس مطبوعاتی جانبدارانه متمایل کنند ، دادن تریبون به او برای توجیه علت معلق نگهداشتن تحویل نیروگاه هسته ای بوشهربود .
نیروگاه بوشهرتنها دستاویز رژیم ایران برای توجیه تولید سوخت اتمی درایران است وبه زعم سران رژیم « راه‌اندازي اين نيروگاه مي‌تواند تاثير زيادي در كاهش فشار سياسي كشورهاي قدرتمند داشته باشد» آقازاده،« رييس سازمان انرژي اتمي »در آخرين اظهارات رسمي خود درباره نيروگاه بوشهر خبر داد ه بود كه تا يك ماه آينده (حدودا 20مهرماه 86) در گزارشي زمان ارسال سوخت و راه‌اندازي نيروگاه بوشهر به اطلاع مردم خواهد رسيد ( ایسنا 20 مهر86 ) . ساخت نیروگاه بوشهر از30 سال پیش آغازشد وحدود یک دهه است که روسیه راه اندازی وبهره برداری ازاین نیروگاه را به تعویق می اندازد . طبق آخرين توافق رسمي ايران و روسيه كه سال گذشته به امضاء رسيد، نيروگاه بوشهر بايد در آذرماه سال جاري راه‌اندازي شود . اما مقامات شركت «اتم استروي اكسپورت» پیمانکارروسی نیروگاه هسته ای بوشهر در ماه‌هاي گذشته بارها اعلام كرده‌اند، این نيروگاه درموعد مقرر (آذرماه سال جاري) به دلايل فني‌ومالي آماده‌راه‌اندازي نخواهد شد . اظهارات پوتین درتهران حکایت ازآن دارد که روسیه می خواهد همچنان راه اندازی این نیروگاه را برای قبولاندن نظرات خود درمورد پرونده هسته ای رژیم ایران ، گروکشی کند .
در جریان کنفرانس مطبوعاتی پوتين درتهران از او پرسيده شد آيا به عنوان رئيس جمهور روسيه قول مي‌دهید تا پيش از اتمام دوره رياست جمهوري خود، طلسم طولاني شدن روند احداث نيروگاه بوشهر شكسته شود و سوخت هسته‌اي كه مهم‌ترين مرحله باقيمانده راه‌اندازي اين نيروگاه است به ايران تحويل داده شود؟ . به گزارش پایگاه خبری بلومبرگ پوتین ابتدا « قول دادن » دراین مورد را به سخره می گیرد وبه سؤال کننده پاسخ می دهد که « من فقط موقعی که بچه بودم عادت داشتم درمورد کارهایم به مادرم قول بدهم »!(2) سپس درمورد علت فنی - حقوقی تعویق کارو نبود چشم انداز برای راه اندازی نیروگاه بوشهر می پردازد و می گوید « كارشناسان ايراني و روسي امروز درباره امكان تغيير قرارداد در حال گفتگو هستند، چون بايد بفهميم چگونه مي‌توان از امكانات قديمي با فناوري جديد استفاده كرد. چرا كه تجهيزات آلماني اوليه استفاده شده در اين طرح، قديمي و متعلق به 30 سال قبل است كه خود باعث بروز مشكلاتي در روند كار شده است» .پو تین ، پايبند نبودن ديگر كشورها را به موافقتنامه‌هاي امضا شده با ايران، از جمله كره جنوبي كه حاضر نشد تجهيزات مورد نظر را ارسال كند، از عوامل كندي ساخت نيروگاه بوشهر خواند و افزود: با اين مشكلات مجبور شديم به دنبال تجهيزات جايگزين باشيم كه اين خود باعث تاخير در اجراي طرح نيروگاه بوشهر شدپوتین در ضمن ازاینکه روسیه به اجرای پروژه رهاشده نیروگاه بوشهر رضایت داده برسر رژیم ایران منت گذاشت و گفت « مردم ايران مي‌دانند هيچ يك از كشورهاي ديگر اجراي طرح نيروگاه بوشهر را بر عهده نگرفتند و شركاي آلماني ما كه چند دهه قبل كار را آغاز كرده بودند آن را رها كردند و به همين دليل اجراي اين طرح با مشكل مواجه شد » . پوتین در پایان با اشاره به اينكه ايران و روسيه درباره نيروگاه بوشهر« تفاهم خوبي »دارند، گفت: «مطمئن باشيد وقتي راه حل مورد نظر پيدا شود، موضوع حل خواهد شد. »! ( خبرگزاری فارس27 مهر86)
ج - محتوای روابط رژیم ایران وروسیه
پوتین دردیداری که باخامنه ای رهبررژیم ایران داشت، پیشنهاد سربسته ای را برای حل وقصل مسائل این رژیم ارائه کردکه جواب اولیه خامنه ای به او این بود « ما ، ضمن آنکه درمورد استفاده ازتکنولوژی هسته ای مصمم هستیم ، روی گفته ها وپیشنهاد شما فکر می کنیم »! . پاسخ دوپهلووتردید آمیزخامنه ای به پوتین واظهارات علنی برخی دیگرازمقامات رژیم گویای آنند که روابطشان باروسیه روی تردید وعدم اطمینان بناشده وبه این اعتبارناپایداراست . اینها می دانند رئیس جمهورروسیه دربرخورد با ایران سنگ خودش را به سینه می زند، با کارت مهاررژیم ایران به قماربا غرب روی آورده و « یکدست درجیب ایران دارد ودست دیگردرجیب غرب » . هیأت حاکمه ایران ضمن ریخت وپاش کلان مادی درحالی توهم دیپلوماسی ومذاکره را به طرف های خارجی خود القاء می کند که می داند این سیاست برد محدود ومشخصی دارد وروی حمایت سیاسی امثال روسیه نمی تواند حساب استراتژیک بازکند . اینها می دانند برسرپرونده هسته ای با طرف خارجی درگیری های شدید تری را درپیش رودارند، خود را برای این شرایط آماده می کنند وبرای آماده کردن خود ابائی ندارند که مقام های مردد وناپیگیررژیم ،نظیرلاریجانی را نیز ، که تاب وتوان کشش این شرایط سخت را ندارند ، برکنارکنند !


زیرنویس :
: دراین مورد ازجمله دربیانیه آورده اند

- طرفين ضمن بررسي همكاري هاي تجاري و اقتصادي ايران و روسيه، خواستار افزايش تلاشها در جهت توسعه بيشتر روابط اقتصادي فيمابين به ويژه در زمينه هائي مانند: صنايع نفت و گاز، انرژي اتمي، انرژي برق، صنايع تبديلي، هواپيما سازي، بانكداري و حمل و نقل شدند. دو طرف اعتقاد مشترك دارند كه كميسيون دائمي همكاري هاي تجاري اقتصادي روسيه و ايران بايد سهم قابل ملاحظه اي در اين كار داشته باشد.
4- همكاري دو كشور در زمينه استخراج و انتقال منابع انرژي مورد توجه خاص قرار گرفت. طرفين توافق نمودند ، جهت گسترش ارتباطات مستقيم بين شركتهاي نفت و گاز دو كشور كه هدف آن انعقاد قراردادهاي مشخص تجاري متقابلا سودمند بصورت كار مشترك در همه بخشهاي صنايع نفت و گاز مي باشد، اقدام نمايند.
5- طرفين نسبت به هماهنگ سازي سياستهاي بازار در زمينه صدور نفت و گاز ، مشاركت سازمانهاي روسيه در استخراج ميادين نفت و گاز ايران منجمله ميدان گازي پارس جنوبي، ايجاد توانايي هاي صنعتي در ايران براي توليد، نگهداري و صدور گاز طبيعي ابراز علاقمندي نمودند.
6- طرفين علاقمندي خود را براي ادامه همكاري در بخش انرژي منجمله، مدرنيزه كردن نيروگاه‌هايي كه قبلا با كمك روسيه ساخته شده اند و نيز احداث نيروگاههاي برق آبي و نيروگاههاي حرارتي جديد از جمله ساخت نيروگاه زغال سنگ طبس در ايران را مورد تاكيد قرار دادند.
7- طرفين ضمن تاكيد بر همكاري دو جانبه در عرصه انرژي اتمي صلح آميز، تاييد نمودند كه اين نوع همكاريها در آينده نيز در مطابقت كامل با تعهدات آنها نسبت به قرارداد عدم اشاعه سلاح‌هاي هسته‌يي اجرا خواهد شد. در اين راستا بر ساخت و راه اندازي نيروگاه هسته‌يي بوشهر طبق جدول زمان بندي مورد توافق دو طرف تاكيد كردند.
8- طرفين با رضايتمندي موضوع امضاي قرارداد تحويل پنج فروند هواپيماي توپولف «TU-204-100» به ايران را مورد اشاره قرار دادند. در اين ارتباط، نسبت به تعميق هر چه بيشتر همكاري در زمينه صنايع هواپيمايي ابراز علاقه مندي شد. طرفين ضمن حمايت از مذاكرات جاري بين سازمانهاي مربوطه دو كشور در خصوص خريد و ساخت هواپيماي توپولف 334 و 214 و نيز هلكوپترهاي غير نظامي كاموف در ايران، بر تنظيم و امضاي سريعتر قرارداد نهايي اين پروژه تاكيد نمودند
2 -
I only used to promise things to my mother when I was little""